Willem Verdonck is Manager Dier in DierenPark Amersfoort. Hij geeft al heel lang leiding aan alle dierverzorgers en weet een heleboel over de dierbewoners in het park.
Simpel gezegd kan je dieren in vijf groepen onderverdelen: zoogdieren, reptielen, amfibieën, vogels en vissen. Sommige zijn levendbarend, andere dieren zijn eierlevendbarend en weer andere dieren leggen eieren. Maar wat is nou het verschil?
Levendbarende zoogdieren
Bijna alle zoogdieren zijn levendbarende dieren. Dit betekent dat de jongen in de buik van de moeder groeien en niet uit een ei kruipen. Denk bijvoorbeeld aan ezels, olifanten, zebra’s en leeuwen. Het woord zegt het al: zoogdieren zogen hun jongen (de moeders geven moedermelk).
Leeuwinnen zijn om de paar weken vruchtbaar (kunnen drachtig worden). Dit noemen we ‘krols’. Een opvallend feitje is dat leeuwinnen uit één groep vaak tegelijkertijd krols zijn. Hierdoor worden vaak meerdere leeuwenwelpen tegelijkertijd geboren. Na een draagtijd van vier maanden worden één tot vier welpen geboren. Het eerste half jaar drinken leeuwenwelpen bij hun moeder. Daarna verslinden de jonge leeuwen hun eerste stukjes vlees.
Zebra’s zijn ook levendbarende zoogdieren. Heb je Zuri al ontmoet? Zuri is ons jongste zebraveulen. Zij is nu een jaar oud en al flink gegroeid. Zuri zat dertien maanden in de buik van haar moeder. De bevalling duurt ongeveer tien minuten. Dat is best snel. Maar dat is ook belangrijk, want in de natuur ligt gevaar altijd op de loer. Wie weet verwachten wij binnenkort een nieuw zebraveulen dat ronddartelt op de Savanne. Dat is nog even afwachten. Ben jij dan de eerste die komt kijken?
Eierlevendbarende reptielen
Een boa is een grote slang. En slangen zijn reptielen. Sommige reptielen zijn eierlevendbarend. ‘Eierlevend wat?’, hoor ik je denken… Dit betekent dat er eieren in de buik van de moeder liggen, maar dat de jongen zonder eierschaal naar buiten komen. Een vrouwtjes boa broedt haar eieren binnenin haar lichaam uit. Bijzonder! Na vijf tot acht maanden worden er soms wel dertig slangetjes geboren. Na de geboorte zijn de kleine boa’s direct zelfstandig, zij gaan zelf op onderzoek uit.
Ook de krokodilstaarthagedis is eierlevendbarend. Na negen tot twaalf maanden bevalt het vrouwtje in het water, nadat zij haar eieren in haar buik heeft uitgebroed. Dat is een lange draagtijd, langer dan een zwangerschap van een mens. Maar eigenlijk is het heel logisch dat de draagtijd lang duurt. De jongen ontwikkelen zich helemaal tot het moment van de geboorte. De jongen kunnen zelfs al direct na de geboorte zwemmen. Soms zijn het er wel twaalf!
Vogels en reptielen leggen eieren
Sommige reptielen zijn dus eierlevendbarend. Andere reptielen leggen eieren, zoals de reuzenschildpad. Het kan wel twee maanden duren voordat de eieren schildpadjes uit de eieren kruipen. Maar de schildpad (en veel andere reptielen die eieren leggen) broedt haar eieren niet zelf uit. Dat komt doordat reptielen koudbloedige dieren zijn. Zij kunnen zichzelf en de eieren niet opwarmen met lichaamswarmte. Warmbloedige dieren, zoals vogels, kunnen dat wel. Daarom maken de vliegende dieren een nest en broedt moedervogel haar eieren wel zelf uit. Reptielen gebruiken de warme zonnestralen om de eieren warm te houden.
Vogels houden hun eieren wel warm door erop te broeden en voeden hun jongen op. Gieren doen dit ook. In Snavelrijk ontmoet je de vale gier. Onlangs zijn er twee gierkuikens uit hun ei gekropen in ons dierenpark. De jongen worden heel goed verzorgd door hun vader en moeder. Beide ouders nemen de rol perfect op zich en blijven hun hele leven bij elkaar. We hebben zelfs een koppel dat een jong uit een ander dierenpark heeft geadopteerd! Zo zie je maar: deze vogels zijn heel goede, zorgzame ouders.
Kikkerdril
Naast zoogdieren, reptielen en vogels bestaan er ook amfibieën en vissen. En zij hebben wéér een andere manier om zichzelf voort te planten. Kikkers en padden zijn amfibieën. Deze dieren paren niet met elkaar. Maar wat gebeurt er dan?
Kikkers leven in en rondom het water. Het vrouwtje legt haar onbevruchte eitjes in het water. Op dat moment houdt het mannetje het vrouwtje stevig vast. Hij bevrucht haar eitjes meteen nadat zij haar eitjes loslaat. Na een paar dagen zwemmen er kleine ‘visjes’ in het water. En na ongeveer drie maanden zijn deze visjes kleine kikkertjes geworden.
Viseitjes
Tot slot: vissen. Sommige vissen (bijvoorbeeld guppy’s) zijn levendbarend, net zoals zoogdieren. Andere vissen (bijvoorbeeld karpers) leggen eitjes. Deze vrouwtjes leggen onbevruchte eitjes die aan planten in het water plakken. Als een mannetje voorbij zwemt, bevrucht hij de eitjes. Zowel vader- als moedervis voeden de jongen niet op. De kleine visjes zijn zelfstandig en redden zichzelf in de zeeën en in rivieren.
Zoals je nu weet, zijn er heel veel verschillende manieren hoe dieren geboren worden: levendbarend, eierlevendbarend en sommige kruipen uit een ei(tje). Zojuist noemde ik een paar voorbeelden op, maar ik kan er nog wel honderd opsommen. Elke (dier)geboorte is interessant, de dierenwereld blijft je verbazen.