Willem Verdonck is Hoofd Dierverzorging van DierenPark Amersfoort. Hij werkt al 25 jaar in het park. Vroeger was hij roofdierverzorger, nu geeft Willem leiding aan alle dierverzorgers.
De eerste jaren
Dit jaar vieren wij feest, want het dierenpark bestaat 75 jaar. In het eerste jaar kochten bezoekers een kaartje bij de ingang van het park voor maar 25 cent. Kun je je dat voorstellen? Je kon zelfs op ezeltjes rijden! Het park was toen veel kleiner dan nu. Bezoekers bewonderden vogels, een mandril (apensoort), kameel Joop en kraagbeer Teddy. Iets later volgden er papegaaien, wasberen en damherten.
De grotere dieren kamen nog iets later, in 1954. Panters, leeuwen en olifanten waren geliefde bewoners van het park. In 1961 werd het dierenpark nog verder uitgebreid met de komst van chimpansees, die je bijna op dezelfde plek in het park ontmoet als toen. Wist je dat de kamelen nooit zijn verplaatst? En dat de berenrots ook al vanaf de beginjaren vlak bij de entree te vinden is? Er zijn een heleboel verschillen met vroeger. Maar als je goed kijkt, zie je ook dat sommige dingen hetzelfde zijn gebleven.
300.000 dieren
Inmiddels is het dierenpark veel groter, je kunt 110 diersoorten in het park terugvinden. En natuurlijk is het aantal dieren gestegen: in totaal leven er ongeveer 300.000 dieren. Ongelooflijk! Oké, ik moet toegeven: hier zitten ook honderdduizend mieren bij. Maar hoe verzorgen wij deze dieren?
Dat is een goede vraag! Natuurlijk voeren mijn collega’s en ik de dieren en we houden de verblijven schoon. Maar wij doen véél meer! Elke dag worden de dierbewoners door ons geobserveerd, wij onderhouden het verblijf en bepalen de inrichting. Ook bieden we dagelijks verrijking (uitdaging) aan en soms worden dieren getraind om hun welzijn (wat het beste is voor het dier) te verhogen. Er komt dus heel wat bij kijken! En als blijkt dat een dier ziek is, komt dierenarts Chrispijn om de hoek kijken. Samen met Chrispijn doen wij er alles aan om onze dieren gezond te houden en zieke dieren te genezen.
Samenwerken
In de afgelopen jaren zijn wij een heleboel te weten gekomen over dieren, hun behoeftes en hun gedrag. Onderzoeken leren ons ontzettend veel, maar ook door eigen ervaring, en dat van anderen, weten we steeds beter hoe wij dieren op een goede manier moeten verzorgen. Gelukkig maar! En dat doen we niet alleen. Wist je dat DierenPark Amersfoort samenwerkt met andere Nederlandse én Europese dierentuinen, maar ook met natuurbeschermingsorganisaties over de hele wereld? Al die kennis wisselen we onderling uit.
In het prille begin hielden dierenparken zich voornamelijk bezig met hun eigen park en eigen dieren. Sinds 1966 werken Nederlandse dierentuinen heel goed samen. In 1992 werd EAZA (European Association of Zoos and Aquaria) opgericht, waardoor Europese dierentuinen aan elkaar verbonden zijn. Onderling wisselen wij dieren uit om een gezonde populatie (het aantal dieren) in stand te houden. Maar ook kennis dragen wij aan elkaar over. Deze dierenkennis wordt verzameld in een Plan van Eisen (PvE). In dat plan staat alle informatie over het verzorgen van een diersoort en waar een dierverblijf aan moet voldoen.
De Savanne
Een van deze dierverblijven is de Savanne. Op deze grote vlakte leven giraffen, zebra’s, beisa oryxen, impala’s en parelhoenders sinds de jaren ’80 met elkaar. Het is een stukje Afrikaanse natuur, midden in het bos van DierenPark Amersfoort.
In het dierenpark heb je meerdere ‘mixed exhibitis’ (gemengde verblijven). De diersoorten die je op de Savanne ontmoet, komen elkaar in hun oorspronkelijk leefgebied ook tegen. Dit zorgt er onder andere voor dat de dieren verrijking (uitdaging) hebben aan elkaar, het natuurlijke gedrag wordt gestimuleerd. Inmiddels zijn er meerdere mixed exhibits gebouwd. In De Nacht (2002) leven luiaards samen met nachtaapjes, buidelkonijnen en votsotsa’s. En in Snavelrijk (2014) vliegen pelikanen, gieren, zwarte ibissen en nimmerzatten je om de oren.
Rijk der Reuzen
Een ander interessant verblijf is het olifantenverblijf. Vroeger, in 1956, was het niet meer dan een stal met zand. Een droge gracht en een muurtje zorgden voor afstand tussen de dikhuiden en de bezoekers. Dit eerste verblijf is niet te vergelijken met het gebied waar onze olifanten (Indra, Kina en Yindi) nu in het park leven.
Door (olifanten)onderzoek is onze kennis verbreed. Wij weten nu gelukkig veel meer over het natuurlijke gedrag en het verzorgen van deze grijze reuzen. Het verblijf van de olifanten veranderde dan ook regelmatig. Zo werd een ‘olifantenbos’ hun tweede verblijf. Lang bleven deze bomen echter niet staan; de sterke olifanten braken de bomen als luciferstokjes zo om. Het verblijf waar de olifanten nu leven, het Rijk der Reuzen, komt uit 2009 en is nog altijd een voorbeeld van hoe je een goed olifantenverblijf bouwt.
Wist je dat dierverzorgers vroeger tussen de olifanten in hun verblijf liepen? En dat bezoekers een ritje op de olifanten mochten maken? Nu houden wij zoveel mogelijk afstand van de dieren, dit heet ‘protected contact’. Er zit altijd een scheiding tussen mens en dier. Hoe goed je een dier ook denkt te kennen, ook dieren kunnen onvoorspelbaar gedrag vertonen. Maar niet alleen vanwege de veiligheid zit er een scheiding tussen mens en olifant (of ander dier). Mensen komen niet (meer) in direct contact met het dier, omdat wij het natuurlijke gedrag willen stimuleren. Een dierverzorger maakt geen onderdeel uit van de groep. Daarom komen dierverzorgers (en anderen) tegenwoordig niet meer in de olifantenstal als de reuzen daar rondwandelen.
Altijd in ontwikkeling
Het dierenpark is altijd in ontwikkeling. Het verschil tussen het houden van dieren in 1948 is een wereld van verschil met hoe we dat nu, 75 jaar later, doen. En misschien dat we het over 75 jaar wel wéér anders doen. Zoals ik al zei, we komen er door onderzoek steeds opnieuw achter wat we nóg beter kunnen doen om onze dieren gezond te houden en hun welzijn te verhogen. Want daar doen we het voor.
Over 75 jaar
Hoe het dierenpark er over 75 jaar uitziet, durf ik niet te zeggen. Stapje voor stapje blijven wij vernieuwen. Op alle gebieden. Er staat namelijk iets leuks op de planning: de opening van de Dierkeuken. Aan het einde van dit jaar krijg jij een kijkje in de keuken waar het voedsel van alle dieren wordt klaargemaakt. Van ringstaartmaki tot leeuw. Jij ontdekt hoeveel een giraffe dagelijks eet en waar een olifant het meest van smult. Jij krijgt dus letterlijk een kijkje in de keuken.
Een andere ontwikkeling die jou binnenkort opvalt, is de bouw van het nieuwe chimpanseeverblijf. Ja, de chimpansees gaan verhuizen. Nu leeft de chimpanseegroep in het hart van het park. Volgend jaar verhuizen de mensapen naar de rand van het dierenpark, vlak bij het Dinobos. Daar vertellen we binnenkort nog veel meer over!
Wij zijn dus bezig met het creëren van nieuwe elementen, voor zowel de bezoeker als onze dieren. Maar veel verder dan dat, kijken we nog niet. Stapje voor stapje blijft het park zich ontwikkelen en vernieuwen. Misschien bezoek jij DierenPark Amersfoort nog eens over dertig jaar en ontdek jij de dierenwereld op heel andere manier. Wie zal het zeggen…