Arie van der Meijden is onderzoeker en heeft met een aantal andere onderzoekers de bijtkracht van twee Maleise beren in Ouwehands Dierenpark en twee brilberen in DierenPark Amersfoort onderzocht.
Een nieuw onderzoek
Hoe minder hard jij kan bijten, hoe minder dingen je kunt eten. Dit geldt ook voor onze brilberen. Voor het afscheuren van een stuk vlees of het doorbijten van een noot heeft een beer sterke kaken nodig.
Het is voor het eerst dat een onderzoek naar bijtkracht wordt gedaan bij grote roofdieren. Dit komt omdat het lastig is om grote dieren vrijwillig ergens in te laten bijten. Je kunt niet te dicht in de buurt van beren komen. Dat is gevaarlijk. Je moet afstand bewaren en niet bij hen in het verblijf komen.
Het doel
Er was een vermoeden hoe groot de bijtkracht zou zijn, maar zeker weten deden wij het niet. Dat komt omdat de uitkomsten gebaseerd zijn op berekeningen. Daarbij keek men naar de vorm van de schedel en de grootte van de spieren. Maar in werkelijkheid blijkt dat deze beren harder kunnen bijten wetenschappers berekend hadden.
Wij hopen met dit onderzoek wilde beren te helpen. In Zuid-Amerika zitten veel brilberen in opvangcentra. Zij verblijven daar totdat zij sterk genoeg zijn om zichzelf te redden. Maar wanneer is een verzwakte beer sterk genoeg om zichzelf te redden in de natuur? Wij denken dat het meten van de bijtkracht hier een antwoord op geeft.
Hoe gingen wij te werk?
Wij begonnen ons onderzoek bij Ouwehand Dierenpark. Hier wonen twee Maleise beren en ook hun bijtkracht hebben wij gemeten. Omdat zij de eerste beren zijn waarop wij dit onderzoek hebben gedaan, moesten wij nog veel uitproberen. Hier leerden wij veel van en met deze kennis gingen wij naar Teju en Ariba, de brilberen van DierenPark Amersfoort.
In Ouwehands Dierenpark deelde de trainer eerst de beloning uit, maar al snel bleek dat de trainer een afleiding was. Als een persoon de beloning geeft, let de beer meer op deze persoon en minder op het bijtapparaat. Daarom kozen wij ervoor om de beloning, in de vorm van honing, in het bijtapparaat in te bouwen. En dat bleek goed te werken.
Vrijwillig bijten
De beren hebben heel vaak in het bijtapparaat gebeten. In ruil voor hun beet, kregen zij automatisch vloeibare honing in hun mond gegoten. De verzorgers waren niet in de buurt en gaven de beloning niet zelf. De beren konden zelf hun honingautomaat ‘bedienen’ door erin te bijten. En zij mochten zo vaak terugkomen als zij wilden. En omdat beren dol zijn op honing, vonden zij het geen probleem om daarvoor hun kiezen in het apparaat te zetten. En omdat de honing verdund is met water, kregen zij geen ongezonde hoeveelheden binnen.
Maar wanneer weet je nu wat de maximale bijtkracht is? Om die te meten, verhoogden wij automatisch de drempel om een beloning te krijgen steeds met kleine stappen. Hierdoor werden de beren uitgedaagd om steeds harder te bijten.
Teju en Ariba
Door dit onderzoek zagen wij ook iets anders opvallends. Het lijkt dat Teju slimmer is dan zijn broer Ariba. Teju leert snel en beet vaak op het bijtapparaat. Hij wist precies wat hij moest doen om de honing te verdienen. Ariba vond het moeilijker. Hij moest dagelijks opnieuw getraind worden om te leren hoe het apparaat werkt.
En er werd nog een duidelijk verschil zichtbaar tussen de broertjes. Teju leek het onderzoek veel interessanter te vinden en hij was Ariba meestal voor. Ariba wilde ook bijten, maar Teju is dominanter en was dus vaker in de buurt van het apparaat te vinden.
Ontzettend sterk
Teju en Ariba blijken sterke jongens te zijn. Voordat dit onderzoek werd uitgevoerd werd de bijtkracht van brilberen geschat op 1500 Newton. Maar bij Teju en Ariba zijn de bijtkrachten gemeten boven de 2000 Newton. Dit betekent dat de kracht van deze beet net zo sterk is als dat wanneer twee volwassen mannen van 100 kg op één punt drukken. Dat is knap!
En nu verder?
Binnenkort gaan wij naar Colombia en Ecuador om meer brilberen te onderzoeken. Wij zijn benieuwd of beren in het wild harder bijten dan beren die in dierentuinen leven. Ook hoop ik in de toekomst nogmaals terug te gaan naar DierenPark Amersfoort om Teju en Ariba opnieuw te onderzoeken. Het zijn nu nog jonge mannetjes. Ik ben benieuwd of hun bijtkracht in de loop van de jaren verandert.
DierenPark Amersfoort steunt
Heleen Post is de onderzoekscoördinator van DierenPark Amersfoort. Zij organiseert en beheert alle onderzoeken in het park. Dit is vooral gericht op het welzijn van dieren, maar ook op educatie en bezoekersbeleving.
DierenPark Amersfoort is het enige Nederlandse dierenpark waar brilberen wonen. Wij helpen graag mee aan onderzoeken naar dit bedreigde diersoort. De brilbeer leeft in het wild in Zuid-Amerika, waar veel bomen worden gekapt. Hun leefgebied wordt hierdoor steeds kleiner. Brilberen zijn heel belangrijk voor de natuur en biodiversiteit in Zuid-Amerika. Deze planten- en fruiteters verspreiden namelijk veel zaden in hun mest.
Dierwelzijn
Daarnaast is het altijd goed om onderzoek te blijven doen naar de gezondheid en het dierwelzijn van de dieren in het park. Zo kunnen wij in de gaten houden of het goed gaat met onze dieren. Dit doen wij onder andere met gedragsonderzoek. Wij kijken hoe de dieren zich gedragen om zo te kunnen zien hoe het met ze gaat, aangezien zij dit niet aan ons kunnen vertellen.
Dus een bijkomend voordeel van dit onderzoek is dat wij de bevestiging kregen dat Teju en Ariba gezonde brilberen zijn en een goede bijtkracht hebben. Net als Arie ben ik ook benieuwd wat de resultaten in de toekomst laten zien. Nu zijn het nog jonge mannen. Als zij straks ouder zijn, hopen wij te zien dat Teju en Ariba net zo gezond zijn als nu.
Wij zijn blij dat wij kunnen bijdragen aan het voortbestaan van de brilbeer. Teju en Ariba hebben hun soortgenoten in het wild geholpen door te laten zien hoe sterk hun kaken zijn. Wij weten nu iets meer van de kracht en de gezondheid van sterke brilberen. En het is belangrijk dat brilberen pas uitgezet worden als zij hier sterk genoeg voor zijn. Gelukkig hebben wij Arie kunnen helpen om dit te onderzoeken.